Με αφορμή τα αλλεπάλληλα περιστατικά βίας σε ανήλικους και την έξαρση της επιθετικότητας σε μαθητές, τίθεται και πάλι το ερώτημα τι συμβαίνει στα παιδιά μας; Γιατί τέτοια παραβατικότητα στη νεολαία; Που οφείλεται ο συσσωρευμένος θυμός της; Τι φταίει;
Σε μια κοινωνία που μεταλλάσσεται , η οικογένεια και το σχολείο που αποτελούσαν τους πυλώνες στην διαμόρφωση του χαρακτήρα των παιδιών αποδομούνται και χάνουν το προστατευτικό τους και παιδαγωγικό τους μηχανισμό.
Η οικογένεια αμβλύνοντας τους συνδετικούς της ιστούς, έχει χάσει τον κυρίαρχο ρόλο στην ανατροφή και διαπαιδαγώγηση των παιδιών της. Γονείς απόντες κυριολεκτικά και μεταφορικά έχουν αφήσει το ιερό αυτό καθήκον τους σε τρίτους.
Το σχολείο από την άλλη πλευρά, υποβαθμισμένο και παροπλισμένο περιορίζεται σε προγράμματα και δράσεις κατά του εκφοβισμού που τελικά αποδεικνύονται ανεπαρκή από τη στιγμή που το πρόβλημα όχι μόνο δεν επιλύεται αλλά διογκώνεται διαρκώς.
Τελικά ποιος ανατρέφει τα παιδιά; Ποιος τα επηρεάζει περισσότερο ;
Οι οθόνες
Είναι προφανές ότι η οθόνη των ηλεκτρονικών υπολογιστών έχει γίνει η προέκταση του χεριού του παιδιού και έχει αναλάβει ένα πολλαπλό και καθοριστικό ρόλο στη ζωή του. Παρέχει άπειρη πληροφόρηση, διασκέδαση, κατανάλωση, ψυχαγωγία, κοινωνική επαφή, ακόμα και ερωτική προσέγγιση μέσα σε ένα δελεαστικό πλαίσιο και το πείθει ότι είναι το πιο ισχυρό εργαλείο που έχει στην κατοχή του. Με άλλα λόγια έχει τον κυρίαρχο ρόλο στην διαμόρφωση του χαρακτήρα του και στην εξέλιξη της προσωπικότητας του. Το παιδί μετατρέπεται σε χρήστη και εθίζεται σε ένα εικονικό περιβάλλον χάνοντας πολλές φορές την επαφή με την ίδια την πραγματικότητα.
Η παντοδυναμία της εικόνας
Οι εικόνες του νέου μεταμοντέρνου κόσμου και τα πρότυπα που προωθεί, περνούν με τρόπο ασυνείδητο και καταγράφονται στην μνήμη και στην ψυχή του παιδιού. Μπορεί η κοινωνία να διατυμπανίζει την σημασία της ειρηνικής συνύπαρξης και της αποδοχής της διαφορετικότητας στους νέους με βαρύγδουπες ανακοινώσεις, φροντίζει όμως να γαλουχήσει τις νέες γενιές με περισσή δόση επιθετικότητας και βίας, αρχής γινομένης από τη νηπιακή ηλικία. Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στα καινούρια παιδικά παιχνίδια και καρτούν με τέρατα, σούπερ ήρωες και ζόμπι. Εικόνες καταστροφής και τρόμου, εντυπώνονται στις παιδικές ψυχές και επηρεάζουν τις συμπεριφορές τους. Αλλά και στα μεγαλύτερα παιδιά τα δημοφιλή βιντεοπαιχνίδια είναι πολεμικά , περιέχουν αγώνες επιβίωσης , εξόντωσης των αντιπάλων, σκηνές αντιπαράθεσης και σύγκρουσης παντού. Είναι και οι influencer που προωθούν τη νέα μόδα, το” life style”, τα τραγούδια με σεξιστικούς στοίχους ,τα βίντεο κλιπ που προάγουν την εύκολη ζωή, τον ανταγωνισμό , την εκδίκηση και την παρανομία ως μαγκιά. Τα νέα πρότυπα ζητούν πολυτελείς απολαύσεις, στυλιζαρισμένες φιγούρες, τέλειες αναλογίες και αστείρευτο χρήμα που για να αποκτηθεί πρέπει να είσαι πρόθυμος για όλα χωρίς αναστολές και ηθικούς φραγμούς.
Οι οθόνες κατασκευάζουν το νέο άνθρωπο που δεν έχει επαφή με τα συναισθήματα του , που δεν έχει όρεξη να αναπτύξει το δυναμικό του, που δεν μπορεί να δημιουργήσει ανθρώπινες σχέσεις βασισμένες στον σεβασμό και στην εκτίμηση. Οι οθόνες δημιουργούν τη νέα χειραγωγούμενη ανθρωπομηχανή του μέλλοντος, προσκολλημένη στην ύλη , ξεκομμένη από κάθε κάθε πνευματικότητα, υψηλά ιδανικά, ιδεώδη. και ας προσπαθούν οι ιθύνοντες να μας πείσουν για το αντίθετο.
Και οι γονείς;
Οι γονείς οφείλουν να ισορροπήσουν ανάμεσα στις απαιτητικές επαγγελματικές τους υποχρεώσεις και να ανταπεξέλθουν στις ολοένα πιο δύσκολες ανάγκες της καθημερινής τους επιβίωσης. Η φροντίδα του σπιτιού, η ενασχόληση με τα παιδιά δεν αποτελεί πλέον προτεραιότητα. Η έλλειψη χρόνου τους περιορίζει τη δυνατότητα να δημιουργήσουν ουσιαστική επικοινωνία με τα παιδιά τους και να συμβάλλουν ουσιαστικά στην αγωγή τους και στην καθοδήγηση τους.
Ωστόσο, υπάρχει και μια άλλη σύγχρονη γενιά γονιών που στο μεγαλύτερο ποσοστό της μεγάλωσε στα πούπουλα χωρίς να ταλαιπωρηθεί ιδιαίτερα αφού ξεκίνησε την έγγαμη ζωή της έχοντας τα πάντα έτοιμα από τους γονείς της που φρόντισαν να την εξασφαλίσουν σε όλα τα επίπεδα. Μπορούν οι γονείς όντας οι ίδιοι βρέφη να ανατρέψουν τα βρέφη τους;
Αυτή η καλοαναθρεμμένη και βολεμένη γενιά έμαθε να στηρίζεται στην αμέριμνη βοήθεια των δικών της γονιών που αναλαμβάνουν μια μεγάλη μερίδα των ευθυνών της, έτσι ώστε να μπορεί να απολαμβάνει χωρίς περιορισμούς τις χαρές της ζωής. Στην ουσία δεν κατάφερε ποτέ να ενηλικιωθεί, να πάρει τα ηνία της ζωής της, να στηριχτεί κατά αποκλειστικότητα στις δικές της δυνάμεις. Η φυγοπονία αυτή την έκανε μη ανθεκτική στα προβλήματα και στην ταλαιπωρία της ανατροφής των δικών της παιδιών. Επιλέγει λοιπόν να τα παρκάρει μπροστά στην οθόνη, σε νταντάδες, σε διαβαστήρια, σε κάθε είδους δραστηριότητες προκειμένου να κερδίσει τον επιθυμητό ελεύθερο χρόνο. Με αυτό τον τρόπο, η διαπαιδαγώγηση περνά από την ίδια σε ξένα χέρια ρισκάροντας την πορεία και εξέλιξη του παιδιού της.
Ανάληψη ατομικής ευθύνης
Έχουμε μάθει να πετάμε το μπαλάκι των ευθυνών στους άλλους. Έχουμε συναινέσει στην χαλάρωση των αξιών και έχουμε συμβάλει στην παρακμή της κοινωνίας μέσα στην οποία ζούμε. Χαρακτηριζόμαστε από μια απροθυμία να σταματήσουμε την κατρακύλα και περιμένουμε το θαύμα που θα μας σώσει την τελευταία στιγμή.
Οι ισχυρισμοί που θέλουν τα παιδιά να εκφράζονται ελεύθερα, να αποφασίζουν μόνα τους χωρίς υποδείξεις και περιορισμούς για να είναι χαρούμενα, είναι μια νεοφιλελεύθερη παγίδα. Μπορεί ένα παιδί να μεγαλώσει μόνο του; Μπορεί να διαχειριστεί την απόλυτη ελευθερία; Έχει την ωριμότητα να προστατέψει μόνο του τον εαυτό του; Μπορεί να αντισταθεί στις επιρροές της παρέας του;
Αντίθετα τα όρια που τίθενται εκ των προτέρων, οι ξεκάθαροι ρόλοι μέσα στην οικογένεια, δημιουργούν ένα ασφαλές περιβάλλον που βοηθά το παιδί να αναπτύσσεται νιώθοντας προστατευμένο. Σε ένα μη οριοθετημένο κοινωνικό πλαίσιο που ψηφίζει νόμους για την ισότητα, την αποδοχή της διαφορετικότητας και ζητά από το άτομο να αυτοπροσδιορίζεται από τα νηπιακά του χρόνια, το μόνο που καταφέρνει, είναι να επιφέρει παραπλάνηση και σύγχυση. Οι γονείς αισθάνονται ευάλωτοι και ανασφαλείς για το τι πρέπει να κάνουν. Με αυτόν τον τρόπο, η οικογένεια σήμερα αντί να εκπληρώσει το ρόλο της που εμπεριέχει και τον έλεγχο και την αυστηρότητα, και την επίπληξη και την επιβράβευση και την ανταμοιβή, από φόβο μην δυσαρεστήσει το παιδί της, εναποθέτει το δικό της χρέος στους άλλους θεωρώντας τους πιο κατάλληλους για να επωμιστούν αυτό το ρόλο.
Αν συνειδητοποιήσουμε ότι τα παιδιά αποτελούν το κορυφαίο δημιούργημα της ζωής μας, το σημαντικότερο κεφάλαιο της πατρίδας μας και « επενδύσουμε» σωστά πάνω σε αυτά, τότε μόνο μπορούμε να ελπίζουμε. Αρκεί να ξεφύγουμε από τα εισαγόμενα μοντέλα, από τις «προοδευτικές» πρακτικές, από τα μοντέρνα συστήματα των διάσημων πανεπιστημίων που διεξάγουν μελέτες κατά παραγγελία των εντολοδόχων τους. Μας υπόσχονται μεταρρυθμίσεις για την αναβάθμιση της εκπαίδευσης και στο δια ταύτα παράγουμε γενιές αμόρφωτων και ανεπίδεκτων πολιτών. Και ενώ αυτό είναι κοινό μυστικό, υπάρχει μια γενική απροθυμία να στραφούμε προς την σωστή κατεύθυνση. Το σχολείο δεν προσφέρει παιδεία παρά μόνο εκπαίδευση. Δεν παρέχει σφαιρική μόρφωση , ούτε προάγει την κριτική σκέψη και την πνευματική καλλιέργεια. Δίνει συγκεκριμένη πληροφόρηση και περιορισμένη γνώση που συρρικνώνεται συνεχώς, εσκεμμένα. για να βγάζουμε γενιές πανεπιστημιακών εργατών εξειδικευμένους σε ένα μόνο τομέα.
Η γενιές του μέλλοντος ζητούν αποπροσανατολισμένους καταναλωτές, εύκολα χειραγωγήσιμους και αναλώσιμους.
Αν δεν θέλουμε να ανατρέφουμε πλάσματα εγωκεντρικά, παθητικά και ψυχικά διαταραγμένα πρέπει να αντιδράσουμε άμεσα και να ασχοληθούμε με αυτά δίνοντας τους άπλετη αγάπη και συναισθηματική ασφάλεια. Θέτοντας ξεκάθαρους στόχους σε ένα οριοθετημένο πλαίσιο με σαφείς κανόνες και αφιερώνοντας ποιοτικό χρόνο στα παιδιά, τα κάνουμε πνευματικά και ψυχικά υγιή. Μόνο έτσι εξασφαλίζεται το μέλλον της κοινωνίας δίνοντας οράματα, δημιουργώντας όνειρα. Μόνο έτσι μπορεί να γεννηθεί η ελπίδα ότι μπορεί αυτός ο κόσμος να γίνει ένα καλύτερο μέρος για όλους.
Έλενα Καράμπελα
