Στη ζωή το πιο πιθανό είναι το απίθανο.
Ένας μαύρος κύκνος είναι ένα απρόβλεπτο γεγονός που ξεπερνά αυτό που περιμένουμε κανονικά από μια κατάσταση.
Η φράση του Αριστοτέλη γιά ‘το πόσο πιθανόν είναι να συμβεί το απίθανο’ είναι γνωστή και ο Λιβανέζος Τάλεμπ ξεκινώντας από την εμπειρία τού πολέμου στον τόπο του χτίζει μια ολόκληρη θεωρία, αυτή του μαύρου κύκνου. Η θεωρία βασίζεται πάνω στην ανικανότητά μας να δεχτούμε ως πιθανό να συμβεί ό,τι ως τώρα δεν ήταν αναμενόμενο.
Στην Μυθολογία, στην Φυσική Ιστορία, στην Τέχνη οι κύκνοι ήταν πάντα πάλλευκοι. ‘Λευκό σαν κύκνος’ παρομοίαζαν. Ώσπου, πριν από διακόσια χρόνια, ένας Ευρωπαίος είδε ένα μαύρο κύκνο στην Αυστραλία και η βεβαιότητα κατέρρευσε, όπως καταρρέουν όλες οι πεποιθήσεις.
Ένα γεγονός μαύρος κύκνος είναι ιδιαίτερα σπάνιο και έχει έντονο αντίκτυπο, ενώ εκ των υστέρων υπάρχει η διάχυτη εντύπωση ότι ήταν προφανές .
Από εκεί προήλθε ο μεταφορικός μαύρος κύκνος: κάτι τόσο σπάνιο που δεν υπάρχει. Ήταν το 1697 που κάποιοι Ολλανδοί εξερευνητές στην Αυστραλία ήταν οι πρώτοι που συνάντησαν μαύρους κύκνους. Ο μαύρος κύκνος είναι ένα σπάνιο, μη αναμενόμενο γεγονός, είτε θετικό είτε αρνητικό. .
Ο Τάλεμπ εισήγαγε τη θεωρία του μαύρου κύκνου το 2001, ενώ προκάλεσε έντονο ενδιαφέρον μετά την έκδοση ενός βιβλίου για το θέμα το 2007. Όπως ειπώθηκε, ο όρος «μαύρος κύκνος» αναφέρεται στο ότι οι Δυτικοί πίστευαν ότι όλοι οι κύκνοι είναι λευκοί, απλώς επειδή μόνο αυτούς είχαν δει. Αυτή η ιστορία αναδεικνύει έναν σοβαρό περιορισμό στην απόκτηση γνώσης μέσω παρατήρησης ή εμπειρίας. Επίσης, δείχνει πόσο εύθραυστη είναι η γνώση μας και πόσα πράγματα δεν ξέρουμε ακόμα.
Σύμφωνα με τον Τάλεμπ, αρκεί μόνο ένας μαύρος κύκνος να κλονίσει τα πάντα. Η θεωρία υποδεικνύει ότι αυτά που δεν γνωρίζουμε είναι πιο σημαντικά από αυτά που γνωρίζουμε. Μπορούμε να χρησιμοποιούμε όλη τη γνώση που έχουμε για να προετοιμαστούμε για όσα πιστεύουμε ότι είναι πιθανό να συμβούν, ώσπου κάποια στιγμή θα διαψευστούμε από ένα και μοναδικό γεγονός που θα τα ανατρέψει όλα, ένα μαύρο κύκνο.
Έτσι η κοινωνία εξακολουθεί να αγνοεί την επικινδυνότητα , εθελοτυφλεί , αποφεύγει τα δύσκολα , αυτά που την ξεβολεύουν. Με επιπολαιότητα ξορκίζει κάθε κακή σκέψη και κάνει προβλέψεις του τύπου: «Τίποτε τόσο εξαιρετικά αρνητικό δεν πρόκειται να συμβεί» παραμένοντας παντελώς απροετοίμαστη για το επόμενο χτύπημα του Μαύρου Κύκνου. Για παράδειγμα ένας εκτροφέας πτηνών γνωρίζει ότι μετά από 1.000 ημέρες θα σφάξει τη γαλοπούλα. Για την ίδια την γαλοπούλα όμως η 1000οστή ημέρα είναι ένας μοιραίος μαύρος κύκνος που ακολουθεί μία απολαυστική ζωή 999 ημερών.
Η φράση του Αριστοτέλη γιά ‘το πόσο πιθανόν είναι να συμβεί το απίθανο’ είναι γνωστή και ο Λιβανέζος Τάλεμπ ξεκινώντας από την εμπειρία τού πολέμου στον τόπο του χτίζει μιά ολόκληρη θεωρία πάνω στην ανικανότητά μας να δεχτούμε ως πιθανό να συμβεί ό,τι ως τώρα δεν ήταν αναμενόμενο.
Μαύροι Κύκνοι θεωρούνται και τα κράχ και οι επιστημονικές ανακαλύψεις που ανατρέπουν το status quo, αναποδογυρίζουν ό,τι πιστεύουμε ως σίγουρο κι ακλόνητο και μας φέρνουν αντιμέτωπους με το αναπάντεχο που δεν ξέρουμε πώς να το χειριστούμε .Από το τρομοκρατικό χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους ως τη διάδοση της τεχνολογίας και την κυριαρχία της Google και της Amazon, , την πανδημία τα παραδείγματα είναι αμέτρητα και η θεωρία του Μαύρου Κύκνου επιβεβαιώνεται συνεχώς.
Έτσι η κοινωνία εξακολουθεί να αγνοεί την επικινδυνότητα και επιπολαιότητα των προβλέψεων του τύπου: «Τίποτε τόσο εξαιρετικά αρνητικό δεν πρόκειται να συμβεί» ή “δεν γίνονται αυτά” και εθελοτυφλεί και παραμένει παντελώς απροετοίμαστη για το επόμενο χτύπημα του Μαύρου Κύκνου.
