της Ρούλας Γιατρά
Ο Αριστοτέλης λέει: ο καθένας μπορεί να θυμώσει, αυτό είναι εύκολο.
Αλλά να θυμώνεις με το σωστό άτομο και στο σωστό βαθμό και τη σωστή στιγμή και για τον σωστό σκοπό και με τον σωστό τρόπο, αυτό δεν είναι στη δύναμη του καθενός. Δεν είναι εύκολο.
Ο θυμός είναι χρήσιμο, απαραίτητο και αποδεκτό συναίσθημα.
Στα παιδιά υπάρχουν κάποιες μέρες, όπου τίποτα δεν πηγαίνει καλά, αλλά για κάποια παιδιά, ο θυμός και τα ξεσπάσματα του θυμού είναι καθημερινότητα.
Κάποιες φορές ο θυμός του παιδιού γίνεται ανεξέλεγκτος, σε τέτοιο βαθμό, που βάζει σε κίνδυνο τη δυναμική της οικογένειας, προκαλώντας λειτουργική και ψυχολογική δυσκολία.
Οι λόγοι που μπορούν τα παιδιά να θυμώνουν υπερβολικά σε βαθμό να βάζουν τους γονείς τους σε ανησυχία και προβληματισμό είναι:
- Οι συγκρούσεις και τα προβλήματα ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας
- Τα προβλήματα φιλίας
- Όταν υπόκεινται σε εκφοβισμό
- Όταν αντιμετωπίζει δυσκολίες στο σχολείο
- Όταν φοβάται ή ανησυχεί για κάτι
- Τα θέματα της εφηβείας του
Τα παιδιά αυτά δεν έχουν την ικανότητα να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους. Δεν έχουν τον έλεγχο των παρορμήσεων τους ή τις ικανότητες επίλυσης των προβλημάτων τους. Συνήθως, οι γονείς θεωρούν τη συμπεριφορά τους χειριστική. Ο τρόπος που οι γονείς αντιδρούν σ΄ αυτή τη συμπεριφορά του παιδιού, θα επηρεάσει τη συμπεριφορά και την αντίδραση του, δηλαδή, αν θα συνεχίσει να αγωνιά ή θα ανακαλύψει καλύτερο τρόπο, για να διαχειριστεί τα συναισθήματά του.
Σε μια έκρηξη το παιδί δεν μπορεί να διαχειριστεί το θυμό και τα συναισθήματα που το κατακλύζουν. Τα παιδιά αγχώνονται, ανησυχούν και ανεβάζουν παλμούς. Η έκρηξη αρχίζει σταδιακά με τη συναισθηματική και σωματική φόρτιση του παιδιού, κλιμακώνεται και οδηγείται στην έκρηξη.
Είναι σημαντικό οι γονείς-φροντιστές να παραμένουν ήρεμοι, γιατί οποιαδήποτε άλλη αντίδρασή τους, θα πυροδοτήσει την ήδη αυξημένη έντασή τους. Δεν υποχωρούν, δεν ενθαρρύνουν τη συμπεριφορά τους και επαινούν τη σωστή συμπεριφορά που έχουν. Βοηθάνε το παιδί να μάθει να νιώθει το σώμα του όταν ξεκινά να θυμώνει. Έχει αίσθημα ζέστης ή τρέμει; Αν μπορεί να παρατηρήσει τα προειδοποιητικά σημάδια ή τις σωματικές ενδείξεις ότι θυμώνει, μπορεί να αφιερώσει χρόνο για να ηρεμήσει πριν από την έκρηξη. Βοηθάνε το παιδί να μάθει να αναγνωρίζει τα ερεθίσματα του θυμού του.
Οι γονείς δείχνουν σεβασμό στα συναισθήματα του παιδιού τους. Ακούνε ενεργά το παιδί τους. Τα παιδιά δεν έχουν τις λέξεις για να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Οι γονείς δείχνουν ενσυναίσθηση: «καταλαβαίνω ότι περνάς δύσκολα αυτή τη στιγμή». Επισημαίνουν τα συναισθήματα του παιδιού τους, γιατί κάτι τέτοιο θα το βοηθήσει να νιώσει ότι ακούγεται και το καταλαβαίνουν. Καλλιεργούν τις δεξιότητες διαχείρισης του θυμού. Διδάσκουν στο παιδί συγκεκριμένες τεχνικές διαχείρισης του θυμού. Η λήψη βαθιών αναπνοών, ηρεμεί το σώμα και το μυαλό του παιδιού όταν είναι αναστατωμένο. Ενισχύουν και επιβραβεύουν θετικά την σωστή συμπεριφορά του παιδιού. Συχνά τα παιδιά αντιδρούν στην απογοήτευση και αδυναμία να διαχειριστούν τα δικά τους συναισθήματα. Οι γονείς – φροντιστές των παιδιών πρέπει να παραμένουν ήρεμοι και υποστηρικτικοί και να οδηγούν τα παιδιά στην ανάπτυξη εκείνων των δεξιοτήτων, που θα τα βοηθούν στην αντιμετώπιση της συναισθηματικής τους έκρηξης.
Την κορύφωση των συμπτωμάτων ακολουθεί η ύφεσή τους και η επιστροφή της συναισθηματικής και σωματικής κατάστασης του παιδιού, σε μια πιο ήρεμη φάση, όπου ενίοτε εκδηλώνεται με κλάμα και λύπη.
Όταν σιγουρευτούμε ότι το παιδί έχει πια ηρεμήσει μπορούμε να μιλήσουμε μαζί του για αυτό που του συμβαίνει, να διερευνήσουμε τι αισθάνεται, τι το δυσκολεύει, τι είναι αυτό που δεν μπορεί να διαχειριστεί και το οδηγεί σιγά-σιγά στη διέγερση των συναισθημάτων και της έκρηξης τους. Είναι η φάση που μπορούμε να το συμβουλέψουμε, να το ακούσουμε και να το ενθαρρύνουμε μέσα από λειτουργικές τεχνικές που θα συστήσουμε και μαζί με το παιδί να αναζητήσουμε καλύτερους και πιο αποτελεσματικούς τρόπους, οι οποίοι θα αποτρέπουν την εμφάνιση αυτών των επίπονων καταστάσεων, που προκαλούν μεγάλη δυσκολία στο παιδί και την οικογένειά του.
